Clubliefde maakt blind

Ethiek en voetbal gaan al lang niet bepaald hand in hand. Binnen de voetballerij zijn er al jaren ontwikkelingen aan de gang waar elke fan het schaamrood op de kaken van zou moeten krijgen. Toch is niets minder waar bij een deel van de supportersschare, dankzij een fenomeen dat elke vorm van zelfreflectie elimineert: clubliefde.

Ajax is de laatste tijd hét schoolvoorbeeld van gebrek aan ethiek in de voetbalwereld, met de zaak-Quincy Promes als verdachte van mishandeling, drugshandel en deelname aan een criminele organisatie, de Overmars-affaire en een schutterende aanvoerder en trainer die steeds maar weer partij kiezen voor de verkeerde partij. En dit is eigenlijk nog maar het topje van de ijsberg, want deze ontwikkelingen zijn al jaren gaande, en niet alleen binnen Ajax.

Het romantische beeld van clubliefde

Iedereen die een club support, kent een bepaalde mate van clubliefde. Een club spreekt je aan, waarna je je levenslang inzet om jouw cluppie te supporten in tijden van voor- en tegenspoed. Je juicht bij winst, je baalt van verlies, je maakt je druk om de trainer, de spelers en het beleid van de club. Je koopt een shirt met de naam van je favoriete speler, je kijkt met je vrienden naar de wedstrijden - op de bank, in de kroeg of in het stadion.

Tot zover het romantische beeld van clubliefde, want steeds vaker toont deze liefde haar duistere kant. Clubliefde maakt blind: onder het mom ervan wordt burgemeester Halsema met de dood bedreigd, wordt homohaat binnen de harde kern van Feyenoord geuit, is racisme binnen het voetbal nog altijd aan de orde van de dag, krijgen voetballers doodsbedreigingen naar hun hoofd, durven homoseksuele spelers niet uit de kast te komen, en zo verder en zo voort. Dit alles uit meerdere beweegredenen, maar vaak vanuit één gemene deler: clubliefde.

Clubliefde faciliteert misstanden

Toegegeven: het klinkt wrang om al deze misstanden één op één aan te wijzen als het gevolg van clubliefde. Natuurlijk zorgt clubliefde er niet voor dat je een aggressieve, homofobe, bekrompen racist wordt. Clubliefde creëert geen misstanden, maar het facilliteert ze wel. En hier ligt ook de kern van het probleem.

Op de dag van de kampioenswedstrijd van Ajax zag ik het probleem op hele kleine schaal: een klein groepje supporters in de trein maakte aan elkaar duidelijk hoeveel ze voor hun club voelen. De één vertelde dat hij er zin in had, de volgende vertelde dat hij zenuwachtig was. De laatste maakte duidelijk dat hij al de hele dag niets gegeten had van de spanning; dát is pas clubliefde. Later op de avond - na de wedstrijd - werd ik lastiggevallen door andere supporters in de trein omdat men dacht dat ik niet voor Ajax was.

Wat hier dus ontstaat is een sociale bubbel waarbij de één de ander in de clubliefde wil overtreffen, maar waar vooral duidelijk moet worden gemaakt dat jij écht van je club houdt. Op klein niveau zijn de gevolgen op wat gedoe na verwaarloosbaar, maar op groot niveau (denk aan bijvoorbeeld een F-side van zo’n 5000 man) beginnen de problemen pas echt. Dan ontstaat er een giftig klimaat, waarbij clubliefde wordt gebruikt als excuusreden en grondslag om eigen overtuigingen door te drukken. Met alle gevolgen van dien.

Het probleem en een oplossing

Clubliefde an sich is prima, vanwege het sociale aspect en door het feit dat voetbal bij veel mensen een belangrijke invulling van hun leven vormt. Desondanks zorgt clubliefde bij supporters in het ergste geval voor een waas voor de ogen (hallo supporters van dit filmpje). Dit moet eens afgelopen zijn. Dat de F-side steeds meer weer negatief in het nieuws komt, kan geen toeval meer zijn, maar juist glashard bewijs dat samengeklonterde clubliefde voor ellende kan zorgen.

Maatregelen worden kennelijk overbodig geacht, want zelden wordt echt hard opgetreden tegen dit soort gedrag. Vervolgingen, stadionverboden, het plaatsen van camera’s of QR-codes om wangedrag te melden is slechts symptoombestrijding. Echte maatregelen blijven uit, waarschijnlijk mede ingegeven door een voorzichtige angst voor de supporters die elke maatregel ontvangen met bedreigingen, drek op sociale media en ga zo maar door. Het is daarom wellicht tijd om het grove geschut in te zetten en na te denken over échte maatregelen.

Moet een harde kern bijvoorbeeld wel bestaan? Deze worden nu afgezonderd van de rest van de supporters, maar daarmee faciliteer je juist thet klimaat waar de problemen uit voortsijpelen. Knip bijvoorbeeld de harde kern op en verdeel deze door de rest van de supporters. Een voetbalclub heeft hier voldoende redenen voor, denk bijvoorbeeld aan het geld dat Feyenoord zou besparen aan boetes die ze elk jaar moeten betalen door misgedragingen van hun supporters, vaak van de harde kern. Wellicht iets minder sfeer, maar hopelijk wel minder misdragingen, wangedrag en gedoe, op weg naar een fijnere voetbalwereld.

Dit was een artikel geschreven voor en gepubliceerd door Studenten.com.