Weg met de puber
- Pim Molenaar
- 17 nov 2022
- 4 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 31 okt 2023
De ‘puber’ is een denigrerend fenomeen waar snel een einde aan moet worden gemaakt. Niet alleen beperkt het kinderen in de bewegingsruimte, maar het houdt ook nog eens een onnodige pubermarkt in stand. Tijd voor een nieuwe benaming.
Nee, dit is geen oproep om pubers uit te roeien. Wel is dit een oproep om de term ‘puber’ voor eeuwig in de ban te doen. Sinds het moment dat ik een eigen mening heb - lees: puberen? - heb ik namelijk een intense hekel aan het denigrerende fenomeen waar ook nog eens een grote markt onder schuilt.
De term ‘puber’ wijst op de leeftijd tussen die van een kind en een adolescent. Kinderen gaan die levensfase onwetend in, terwijl de ouders zich schrap zetten voor wat komen gaat. Pubers voeren immers geen zak uit en luisteren alleen maar rare muziek; ze zijn tegendraads, in zichzelf gekeerd, wispelturig, lastig in de communicatie, wandelende hormoonbommen, onzeker, mede door zichzelf en hun veranderende primaire en secundaire geslachtsorganen, en hebben een hekel aan mama en papa.
De pubermarkt
Gevolg: aan de ‘puber’ kleeft een gigantisch bolwerk aan artikelen, boeken en blogs voor de bezorgde ouder, over communiceren met pubers, leven met pubers, op vakantie met pubers, het loslaten van pubers, en nog meer narigheid. Oftewel: pubers zijn lastpakken, en de markt speelt daar behendig op in.
Wie dieper in dit konijnenhol duikt, ziet het ook alleen maar erger worden. In reclames zijn de stereotypes eindeloos, met emo-jongens met een muts op en een koptelefoon om de nek, of chagrijnige meisjes die ‘máham!’ roepen als mama weer eens een uiting van haar midlifecrisis bezigt. En het ergste van alles: ouders die vervolgens in deze hersenspoeling meegaan en steevast verkondigen dat hun kind ‘pubert’.
De puber als verdedigingstechniek
Ik was als puber helemaal niet zo opstandig, maar ik ging pas echt steigeren als ik een puber werd genoemd. Het is niets anders dan een denigrerende term, een verdedigingstechniek van ouders om nog te ontkennen dat hun lieve, schattige en vooral gehoorzame kind een eigen wil en stem aan het ontwikkelen is. Elke vorm van een eigen wil wordt zodoende behendig de kop in gedrukt, onder het mom dat het kind ‘aan het puberen’ is.
Het kind wordt dus klein gehouden, en dat is onzin. Een kind van acht zeurt niet over hoe laat het weer thuis moet zijn, een tiener van zestien wel. Dat is geen puberen, maar simpelweg een uiting van het feit dat het een eigen leven heeft en een eigen wil, stem en mening.
Begrijp me niet verkeerd: tieners zúllen vast irritant en moeilijk in de omgang zijn. Hun brein is immers ook nog niet volledig ontwikkeld, dus van intelligentie hoeft niet altijd sprake te zijn. Maar ook een dom wezen als een jong mens krijgt op een jonge leeftijd opeens zelfbesef en wil vanaf dat moment nog maar één ding: bij de grote mensen horen. Kinderen steevast afdoen als ‘pubers’ werkt daar niet aan mee.
Zie het als met een hoog stemmetje tegen een baby praten. Dat kan je als ouder enige tijd doen - het schijnt nog goed te zijn voor de taalontwikkeling ook - maar het begint toch zorgwekkende vormen aan te nemen zodra je als ouder tegen een kind van vijftien met hetzelfde hoge stemmetje praat. Dit is bij het gebruiken van de term ‘puber’ niet anders: accepteer dat je kind opgroeit en groei daar in mee zonder een label op je kind te slaan. Dit zie je nog te weinig, met de pubermarkt die deze bejegening maar al te graag in stand houdt.
Dag puber, hallo adolescent
Tijd voor een nieuwe term dus. Na verder graven in de misère van de pubermarkt stuitte ik eindelijk op een lotgenoot. Neuropsycholoog Jelle Jolles is neuropsycholoog en emiritus hoogleraar aan Universiteit en Vrije Universiteit Amsterdam, maar het belangrijkste: hij wil af van de term ‘puber’.
Jolles pleit voor een meer positieve benadering. ‘Het is veel te eenzijdig om alle problemen met tieners te wijten aan de puberteit.‘ Door het gebruiken van de term ‘puber’ wordt daarnaast ook een denkfout gemaakt, aldus Jolles. ‘Er worden twee processen door elkaar gehaald: het proces van de lichamelijke rijping, en dat van de psychologische en sociale volwassenwording. Het gedrag, de beleving en ontwikkeling van de tiener als persoon staan los van geslachtshormonen, de geslachtsorganen en de puberteit.’
Een beter alternatief is volgens Jolles dan ook ‘tiener’ of ‘adolescent’. ‘Het gaat om de gehele ontwikkelingsfase tussen kind en volwassene. Engelstalige boeken en media gebruiken het neutrale ‘teenager’, oftewel tiener, als het gaat over jongeren tussen de 10 en 19. Een equivalent voor puber lijkt niet eens te bestaan.’ Ten slotte wil Jolles het perspectief op deze levensfase omgooien. ‘De puberteit klinkt als een periode vol kommer en kwel, de tienertijd juist als een fase van kansen en mogelijkheden.’
En hier sluit ik me bij aan. Niet alleen is de adolescent completer, maar is het ook een meer positieve benadering. De pubermarkt kan dan inpakken, het denigrerende sentiment wordt onder de kinderen weggeslagen en als kers op de taart zie ik ouders niet tegen elkaar zeggen dat hun kroost aan het ‘adolescenteren’ is. Dus dag puber, en hallo adolescent.
